Soms stap ik in een wereld die ik totaal niet ken. Maandag was zo’n dag. Als bestuurslid van de Club van Rome Nederland was ik uitgenodigd om aanwezig te zijn bij een rondetafel bijeenkomst bij Nyenrode gericht op dialoog over de nieuwe corporate governance code, die ter consultatie voorligt. De bijdragen van aanwezigen duizelden me een beetje en ik vroeg me af wat ik daar aan het doen was, tot ik het geheel waar over gesproken werd tot me liet doordringen. De vraag was hoe je een onderneming met aandeelhouders (corporate) op zo’n manier bestuurt dat deze bij blijft dragen aan de duurzame dynamische balans op aarde. Een systeembril bood uitkomsten.
Getrapte ‘systems purposes’
Mijn inzicht: een duurzame corporate onderneming bevindt zich in een dynamische balans, waarbij de ‘corporate purpose’ ondergeschikt is aan de purpose van de natuurlijke systemen waar hij onderdeel vanuit maakt.
Het begon me allemaal te dagen toen het begrip corporate purpose werd geïntroduceerd. Alle aanwezigen leken het erover eens dat de ‘corporate purpose’ van groot belang was om tot verduurzaming te komen. Vanuit systeem-oogpunt is dit ook wel logisch. De corporate purpose is net als de purpose van welk systeem dan ook, hetgeen waarnaar een corporate streeft. De hele systeemstructuur (en de evolutie van die structuur) is er dan ook op gericht om deze ‘purpose’ te realiseren. Als de corporate purpose is om aandeelhouders het hoogste rendement te bieden, zal de hele corporate hierop gericht zijn. Alle systemen, de organisatiecultuur, de managementstijl, de vaardigheden van werknemers, de samenwerking tussen afdelingen, en andere minder tastbare elementen in dit organisatiesysteem. Ze werken allen samen om de corporate purpose te realiseren.
Wat de corporate purpose is, maakt dus uit. Toch leek niemand zich met de corporate purpose an sich te willen bemoeien. Een corporate purpose is uniek; daar moet je je niet mee bemoeien was de gedachte van aanwezigen. Wel op in tappen, maar je moet je er niet mee bemoeien. Ook daar ben ik het weer mee eens. Elke systems purpose is uniek en dat moeten we koesteren. Of het nu om onszelf gaat of om de purpose van een organisatie. Geen systeem is hetzelfde en dat heeft een reden. We dragen allemaal op unieke wijze bij aan een groter geheel.
Wat aanwezigen zich niet direct leken te beseffen is dat er wel een andere dimensie aan de corporate purpose is die van belang is om weer kloppend te maken. Namelijk, de systeemhiërarchie. En je kunt je afvragen of een corporate governance code hiertoe het meest geëigende middel is.
Verkeerde systeem hiërarchie is ‘zekere dood’ corporate
Een corporate is enerzijds een systeem op zich, en anderzijds onderdeel van een groter systeem, namelijk de samenleving, die weer deel uitmaakt van het systeem Aarde. Als de corporate als subsysteem van de samenleving en van het systeem Aarde, niet ten diensten staat van de systemen samenleving en Aarde, dan is er straks geen corporate meer. Zo werkt het in het menselijk lichaam: onze cellen en longen kijken omhoog naar het hogere systeem ‘menselijk lichaam’, en binnen die systeemhiërarchie doen ze wat hen te doen staat om zichzelf in stand te houden en om het menselijk lichaam te dienen.
Zo werkt het voor corporates ook. Maar dat lijken de meeste corporates vergeten. Ze doen alsof zij in de systeemhiërarchie superieur zijn aan het systeem samenleving en Aarde. Misschien dat corporate governance codes zo lastig zijn, omdat ze – zonder dit te expliciteren – proberen de natuurlijke systeemhiërarchie weer te herstellen.
Als alles klopt – hoe bestuur je dan een duurzame corporate?
Er even vanuit gaande dat de corporate purpose inderdaad ondergeschikt is aan de purpose van de samenleving en het systeem Aarde, dan zou je ‘corporate governance’ kunnen vertalen als het managen van de dynamische balans van de realisatie van een corporate purpose.
Ik tekende dit maandag als volgt:
De realisatie van de corporate purpose in het midden en in de linker, zichzelf versterkende feedbackloop de acties die worden genomen om de corporate purpose te realiseren, waardoor de onderneming zijn purpose steeds beter realiseert, binnen het grotere systeem purpose van de samenleving en het systeem Aarde.
De rechter feedbackloop gaat over het herstel van de balans, als deze onbedoeld verstoord raakt. Af en toe lukt het niet om de juiste acties te ondernemen om de corporate purpose te realiseren, met respect voor het grotere systeem waar de corporate onderdeel vanuit maakt. Dit leidt tot onbedoelde negatieve consequenties voor het grotere systeem waar de corporate deel vanuit maakt, waardoor dit ook de realisatie van de corporate purpose schaadt. Dan is het zaak dat de corporate actie onderneemt om die schade teniet te doen. Een balans-brengend feedback patroon. Gebeurt dit niet, dan raakt het systeem uit balans en ontstaan er andere, heftigere, door de samenleving en natuur gedreven balans-brengende processen waar de corporate door zal worden verrast in aard en intensiteit. Processen die de realisatie van de purpose van de corporate een stuk lastiger zullen maken.
Aandachtspunten
Je proeft al gelijk wat er nodig is om de dynamische balans te blijven managen:
- aandacht voor de onbedoelde negatieve consequenties van het eigen handelen
- blijvend diep besef van de noodzaak om als corporate in de systeemhiërarchie omhoog te kijken naar het samenlevingssysteem en het systeem Aarde, om het eigen handelen op af te stemmen
- grip op de acties waarmee de eigen corporate purpose gerealiseerd kan worden, onderwijl het samenlevingssysteem en het systeem Aarde voedend
Zo simpel is het. Haha. In de praktijk iets lastiger, dat geef ik toe. Maar toch, soms is het goed om even terug te gaan naar de essentie.
Ha martine erg goed en creatief gevonden en vanuit systeem gedachte ben ik het geheel met je eens.
We leven helaas in een wereld van C corps, dat is de Amerikaanse juridische status van een onderneming. De wet schrijft voor dat C corps als hoofddoel het maximeren van aandeelhouderswaarde hebben. Als je dat ondergeschikt maakt aan het systeem aarde ben je volgens de wet dus strafbaar als bestuurder. Dit denken heeft ons en met name de grand corporates de afgelopen eeuw geïndoctrineerd en gebrainwashed op korte termijn eendimensionale aandeelhouderswaarde creatie. Aangezien dit doorgeschoten is, zien we nu een tegenbeweging opkomen: de B Corp oftewel de Benefit corporation (https://en.wikipedia.org/wiki/Benefit_corporation). Om deze in de VS officiële juridische status van B Corp te verkrijgen dien je een maatschappelijk doel oftewel social purpose te definiëren en deze op te nemen in je statuten. Op die manier veranker je het aan de basis van je bedrijfsvoering. Alhoewel in Europese landen nog niet officieel erkend is het hier ook in opkomst.
Dank voor je inzicht!
Als corporate system ondergeschikt (d.w.z. lager in de hierarchie staat) is aan een groter systeem, waarom staan ze in je tekening gescheiden van elkaar (en ook even groot)? Immers onbedoelde en ongewenste en zelfs schadelijke (neven) effecten ontstaan toch tegelijkertijd met de andere (wel gewenste) effecten? En dan overlappen beide loops en kan je nagaan of het rendement van de corporate nog steeds gunstig is (d.w.z. of de gecreerde waarde groter is dan de onbedoeld gemaakte schade en neveneffecten).
Beste King,
Dat is juist waarom de twee loops in een tekening staan en ook even groot. Om te laten zien dat de effecten tegelijkertijd ontstaan en met elkaar in wisselwerking zijn. De reden dat systeemdenkers systeemdiagrammen zijn gaan tekenen is dat ze in één beeld willen laten zien wat voor patronen er allemaal gelijktijdig spelen :-)
Hartelijke groet, Martine