Door Nancy Wiltink
‘Fake it untill you make it’, ik hoorde dat voor het eerst aan aantal jaren geleden. Oftewel: als je twijfelt of het gaat werken, doe het dan alvast en doe alsof het werkt. Probeer het gewoon. Je zou het ook bluffen kunnen noemen, maar dat doet het idee tekort. Ik zie het liever als spelen met de mogelijkheid. Door jezelf niet al te serieus te nemen en gewoon te kijken hoever je komt, kan je verassend veel bereiken. Op het toneel is dat de gewoonste zaak van de wereld, maar in het echt?
Neem nou mijn dans met de lokale overheden bij mij in de buurt. Ik woon in de stad, maar wel in een relatief groen deel, Amsterdam Noord. Een vriend van mij had een geweldig plan: na kerstmis bomen met kluit verzamelen in een kerstbomenasiel, en dan na een jaar de bomen omzagen en verkopen ‘voor vet geld’. Het werkte helaas niet. Groenvoorziening stuurde mannen met de motorzaag op het geplante bosje af, want in Amsterdam mogen kerstbomen niet zomaar in de openbare ruimte geplant worden, dat wordt gezien als onkruid. Groene burgers en groenvoorziening komen wel vaker tegenover elkaar te staan en ik vroeg me af wat er nodig was om een tijdelijk kerstbomenbos wèl voor elkaar te krijgen. Want het leek me een heel mooi klimaatvriendelijk alternatief voor de kerstbomenverbranding.
Dansen met het systeem: een knullige quickstep
Het bleek ook een mooie oefening ‘dansen met het systeem’: wat is er in het systeem dat geen kerstbomen in het groen wil en wat is er nodig om die houding te veranderen? De beste manier die ik kon bedenken was het gewoon te proberen en er niet vanuit te gaan dat het meteen ‘vet geld’ ging opleveren. Ik kwam het systeem meer tegen dan me lief was. De dans had veel weg van een eerste les quickstep, waar je vooral op de tenen van je partner staat. Onbedoeld. ‘Tijdelijk gebruik’ maakt sommige mensen bij de gemeente bij voorbaat huiverig, omdat tijdelijk vaak langer duurt dan bedoeld was, en naaldbomen horen niet in de stad. Ook snap ik nu beter hoe mensen van groenbeheer denken en wat vier keer per jaar klepelen is. Bovendien – is de gangbare mening – kunnen kerstbomen niet herplant worden, die overleven dat niet.
Ik heb het allereerst leren zien als een expeditie om het stadsdeel beter te leren kennen. Fiets maar eens door je omgeving op zoek naar lege landjes en je ontdekt een andere kant van je buurt. Natuurlijk zijn die lege landjes zelden echt ‘leeg’ in de stad: er zijn bijna altijd bestemmingen voor. Ik heb sportvelden ontdekt met 50 cm hoog gras, illegale parkeerterreinen, vergeten groenstroken, bouwplaatsen die al vijf jaar achter hekken waren opgesloten. Ik heb mensen gevonden die ook bezig waren de buurt mooier te maken en kerstboomhaters. Ik heb proberen te ontdekken waarom de ene boom wel in de stad hoort en de andere niet. Alle stadsbomen worden namelijk aangeplant, owee de spontaan opgekomen boom, die moet bijna zeker sneuvelen. En ik heb me verdiept in het kweken van kerstbomen.
Changez, de provincie is een heel ander systeem
Het dreigde allemaal uit te lopen op één grote teleurstelling. Ik kon niemand vinden die er echt in geloofde. Toen keek ik het raam uit. Daar zag ik een leeg landje, aan de overkant van de sluis waar ik aan woon. En daarachter, omgeven door hekken, een enorm groot bouwterrein van de Noord-Zuidlijn. Waar men zo te zien eigenlijk wel klaar was. Alhoewel de tijd drong, zwelde de dansmuziek ineens aan, wals werd een tango. Die uiteindelijk uitmondde in een door niemand vooraf goedgekeurd, maar wel aangeplant tijdelijk kerstbomenbos tussen de sluis en het bouwterrein. Vierenveertig mensen kwamen er hun vierenveertig bomen planten in januari. Na afloop heb ik serieuze gesprekken moeten voeren met de gemeente en heel makkelijk toestemming gekregen van de provincie. Want wat bleek? Nou net dat ene strookje was helemaal niet in beheer van de gemeente, maar van de sluis, van de provincie, die het wel een mooi initiatief vonden. Changez, partnerwissel.
Door dansen en dansen
Nu staat het ‘bos’ er. Nou ja, wat ervan over is, want een kerstboomkweker was ik nog lang niet. Toch danste ik door, door alle moeite, contacten, zoektochten werd het tijdelijk kerstbomenbos toch voorzichtig een begrip. Mensen riepen ‘jij weer, met je kerstbomen.’ Maar het zat daarmee wel tussen de oren. Ik wilde mijn kennis op het gebied van bomen niet langer faken, dus ik volg nu een opleiding stadslandbouw. Waardoor ik een goed gesprek kon voeren met de kweker van ‘in de pot gekweekte Servische sparren’, over herplant en compost en bewatering, want zo noem je ‘water geven’ in kwekersjargon. Ik bestelde 100 sparrenbomen en bied die nu aan via de actie ‘tijdelijk kerstbomenbos’ op het crowdfundingplatform ‘voorjebuurt’. Als ik vorig jaar de muziek uit had gedaan in december en die knop van de tangomuziek niet had aangezet, was het er nooit van gekomen. Gewoon doen en dan maar zien wat ervan komt, en onderweg dansen, dansen, dansen, met iedereen uit het systeem die je op je weg tegenkomt. Een sparrenbos bovenop de IJtunnel, symbolischer kan het niet. Want de spar is wel mooi de beste fijnstofvanger van alle bomen.
Wat een mooi verhaal!