Systemisch werken is een manier om de onderstroom in complexe levende systemen, zoals organisaties, een sector of een deelgemeenschap, zichtbaar en voelbaar te maken. Dit gebeurt door gebruik te maken van representanten of objecten die worden opgesteld in de ruimte, in relatie tot het vraagstuk, van waaruit de onderliggende dynamiek zichtbaar wordt. Een systeemopstelling of systemische-oefening kan de onderlinge verhoudingen, gevoelens en atitudes van betrokken actoren en elementen in het systeem inzichtelijk maken. Dynamieken en samenhangen kunnen zich tonen die tot verrassende impulsen en nieuwe richtingen inspireren. Beweging in ons denken en in de onderlinge relaties, kan leiden tot verandering in de fysieke realiteit van alledag.

Lees meer over systemisch werken

Sinds een jaar werken Martine Verweij, Inge Knoope (ervaren opsteller met focus op de maatschappelijke context) en Lisette van der Wel (eco-antropoloog en systeemopsteller) samen in dit Systemisch LAB Duurzaamheid.

Doe mee als deze of hele andere vragen over werken aan verduurzaming jou ook bezighouden en je op een veilige manier het systemisch experiment aan wil.

We werken met bekende systemische oefeningen en met opstellingen, maar zullen ook experimenteren met nieuwe varianten. Dit alles vanuit een veilige bedding, waarbij het ervaringsniveau van deelnemers leidend is.

Doe ook mee als je niet zozeer een vraag hebt, maar wel graag als representant aanwezig wil zijn en zo meer wil leren over systemisch werk en over duurzaamheid. Vaak leidt een deelname als representant ook tot allerlei persoonlijke inzichten.

Meer nog dan een ‘gewone’ dag met opstellingen, is een systemisch LAB een plek en gelegenheid om te experimenteren. De nieuwsgierigheid van deelnemers en begeleiders staat centraal. We willen met elkaar in de diepte verkennen en kijken hoe ver we kunnen komen.

Dit LAB wordt begeleid door drie sterke, intuïtieve vrouwen, elk met een eigen stijl in het begeleiden van opstellingen en een uniek waarnemingsvermogen.

Met generieke oefeningen of jouw vraag als uitgangspunt zullen Inge Knoope, Lisette van der Wel en Martine Verweij gedurende het systemisch LAB de onderstroom zichtbaar maken van specifieke vraagstukken gekoppeld aan het containerbegrip ‘duurzaamheid’ en ‘werken aan verduurzaming’. Ze zullen waar mogelijk interveniëren om zo ruimte te laten ontstaan voor passende helende bewegingen.

Elke vraag binnen dit thema heeft een plek. Samen beslist de groep welke vraag het meest ‘rijk’ voelt om mee te werken. Dat wil zeggen: waar is het meeste nieuwsgierigheid naar binnen de groep? Waar gaat de meeste energie naar uit? De begeleiders beslissen per vraag wie zich geroepen voelt de systemische verkenning te faciliteren.

Vermoedelijk werken we met zeer concrete casuïstiek van een of meerdere deelnemers. Het zou echter ook van waarde kunnen zijn om naar wat meer abstracte thema’s te kijken, mocht de groep daar interesse in hebben. Lisette, Inge en Martine zijn zelf bijvoorbeeld nieuwsgierig naar vragen als:

• Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen of Innoveren – in welke mate sluit een dergelijke benadering onverantwoord ondernemers of innovatoren buiten en wat zijn hiervan de gevolgen?
• Groene Groei – waar gaat dat over, systemisch gezien? Welke ordening van leidende principes zit hierachter? Klopt dit eigenlijk wel? Werken we hiermee daadwerkelijk toe naar een samenleving in een sociaal-ecologische balans?
• Het ETS (Emission Trading Scheme) – wat gebeurt er met de balans geven en nemen als we koolstofemissies gaan verhandelen? Welke andere gevolgen heeft deze manier van handelen?

In eerdere edities hebben we bijvoorbeeld gewerkt met een ordeningsvraag: welke krachten zijn het meest van belang om de maatschappelijke systeemverandering die nodig is richting een duurzame samenleving, echt kans van slagen te geven?

1 maart 2017. Technologie, financiën, biodiversiteit, het voedselsysteem en duurzame pioniers. Hoe verhouden zij zich tot elkaar? Het werd een indringende opstelling, waaruit bleek hoe kwetsbaar het huidige voedselsysteem is, hoe belangrijk het is dat pioniers in zichzelf een goede balans vinden tussen gerichte gedrevenheid en ontvankelijke zachtheid (yang en yin). Deze innerlijke beweging gaf de pioniers de kracht kracht om financiën en technologie – die aanvankelijk domineerden – als resources te benutten om het voedselsysteem te helpen verduurzamen. Verduurzaming van het voedselsysteem lijkt dus een sleutelinterventie, waarbij het toestaan van de verzachtende kracht van liefde essentieel is. 

In de editie van 3 mei 2017 werkten we allereerst met een persoonlijke vraag: wat is duurzaam voor mij? Hoe houd ik dit werk vol?
Het werd een ordeningsvraag. Hoe moet ik me verhouden tot mijn werk op het vlak van duurzaamheid. Welke plek neemt werk in voor mij? Of neem ik in voor mijn werk? De opstelling gaf de vraagsteller meer inzicht in wat haar meer in balans brengt op een manier die ook goed is voor het grotere systeem.

Ook werkten we met een organisatievraag: wat is er voor nodig voor het nieuwe dochterbedrijf op het vlak van duurzame energie, om te kunnen floreren? Hoe verhoudt dit nieuwe bedrijf zich tot de oorspronkelijke activiteiten van de onderneming, die ook een maatschappelijk doel dienden?
Dit werd een opstelling waarin de oorspronkelijke bestemming van de organisatie een grote rol had. Voor een succesvol samengaan met het nieuwe dochterbedrijf bleek het nodig een brug te slaan tussen de oude focus op alles zeker willen weten en meten en het nieuwe ondernemerschap. De sleutel bleek te liggen in een teruggaan naar de kern: de bezieling en visie van de oprichters van het moederbedrijf.