12 december 2014, Martine Verweij
Recent las ik het volgende artikel van de Correspondent: hoe de fraudewet burgers tot fraudeur maakt. Dit artikel vraagt erom samengevat te worden in een systeemdiagram.
Wat de Nationale Ombudsman feitelijk heeft ontdekt is een ‘shifting the burden’ archetype.
“In de praktijk worden te vaak boetes uitgedeeld aan burgers die niets misdaan hebben. Aan burgers die niet willen frauderen, maar zich vergissen of door administratieve formaliteiten niet anders kunnen. De echte fraudeurs worden door de Fraudewet niet geraakt.”
Oftewel: alle aandacht gaat naar de quick-fix en een fundamentele oplossing wordt steeds lastiger, omdat daar minder resources voor zijn.
Het volgende systeemdiagram geeft dit weer:
Wil je leren systeemdenken?
Lees dit schema dan als volgt: in de bovenste feedback-loop de quick-fix, die de fraudewet uitlokt.
Quick-fix: De huidige fraudewet leidt ertoe dat meer procedurele boetes worden uitgedeeld. Omdat bij de fraude die als fraude wordt geoormerkt onder de strengere fraudewet in veel gevallen geen opzet in het spel was, leiden boetes weliswaar tot minder fraudegevallen, maar ook tot een lagere moraal bij beboete burgers, die zonder opzet fraudeerden.
Neven-effecten: Een lagere moraal van zogenaamd frauderende burgers leidt tot gebrekkigere samenwerking tussen burgers en overheid, wat op verschillende manieren effect heeft op de opsporingscapaciteit van de overheid.
- Ambtenaren zullen door deze verslechterende samenwerking en lagere moraal, tijd kwijt zijn om klachten en samenwerkingsproblemen op te lossen. Die tijd hadden ze anders in het opsporen van zwaardere fraude-gevallen kunnen stoppen.
- Burgers zijn vaak nodig om complexere fraude-gevallen aan het rollen te krijgen.
Fundamentele oplossing: Doordat de opsporingscapaciteit (de fundamentele oplossing) verzwakt, neemt het aantal fraude-gevallen toe.
Kortom: de Nationale Ombudsman constateert terecht dat de fraudewet op bepaalde punten anders ingericht moet worden.
Hoe is een ‘shifting the burden’ archetype te doorbreken?
- Door betrokkenen te wijzen dat zij op een quick-fix focussen. Dit is precies wat de Nationale Ombudsman doet. Daarnaast is het belangrijk om het ‘echte doel’ weer helder voor het vizier te krijgen. In dit geval: het aanpakken van fraudegevallen die er echt toe doen. Ook dit is wat de Nationale Ombudsman poogt te doen.
- Benoem de mentale modellen die de neiging om de quick-fix toe te passen, in stand houden.
- Verzwak de relatie tussen het symptoom – de fraudegevallen – en de quick-fix. Oftewel, zorg dat er minder snel boetes gegeven worden als er geen opzet in het spel is.
- Zorg dat de korte- en lange termijn oplossing in balans is. Dit betekent vaak dat de fundamentele oplossing meer aandacht moet krijgen. Daar moet interne capaciteit voor worden opgebouwd.