Een lerende organisatie. Dat is een organisatie die zich als systeem op zo’n manier verhoudt tot de omgeving waar zij een antwoord op vormt – de samenleving – dat zij evolueert, in lijn met die veranderende omgeving.
Waarom is dat belangrijk? Als een organisatie niet leert en de omgeving verandert wel, dan zal de organisatie gaan proberen zijn omgeving te manipuleren. Of in een valse realiteit leven en uiteindelijk langzaam ten onder gaan.
Een lerende organisatie is een organisatie waarin een hoge mate van systeembewustzijn leeft onder alle medewerkers. Of in andere woorden: de systemische intelligentie is groot.
Peter Senge introduceerde het begrip van de lerende organisatie in zijn boek ’the Fifth Discipline’. Hij heeft het over vijf disciplines die cruciaal zijn om als organisatie te blijven leren, om zo te kunnen overleven. Disciplines die bijdragen aan systemische intelligentie:
Persoonlijk meesterschap – Senge stelt dat het belangrijk is dat mensen proactief blijven leren, om zo de resultaten te bereiken die voor hen belangrijk zijn. Hiertoe is vooral van belang om te durven en willen zien wat de realiteit werkelijk is en te definiëren wat je zelf belangrijk vind. De werkelijkheid onder ogen komen.
Mentale modellen – Om als organisatie te kunnen blijven leren is het belangrijk dat mensen en teams die onderdeel uitmaken van de organisatie, zicht hebben en reflecteren op hun overtuigingen over de werkelijkheid. Mentale modellen zijn hardnekkig en kleuren wat je ziet. Je kent vast die tekening waar volwassenen een vrijend stel in zien. En kinderen zeven dolfijnen. Lees hier meer over mentale modellen.
Gedeelde visie – Wat ook bijdraagt aan systemische intelligentie is een ‘shared purpose’, of in het Nederlands ‘bestemming’. Een diep gevoel over de te bereiken bestemming. Hoe meer dat gevoel bij iedere medewerker leeft en bij alle delen van de organisaties, hoe groter de kans dat het systeem als geheel kan leren in lijn met een veranderende omgeving. Als er een heldere ‘shared purpose’ is, of ‘bestemming’, zal het organisatiesysteem alles doen om maar te kunnen blijven bijdrage aan die ‘shared purpose’. Zelfs zichzelf vernieuwen. Hoe uitdagend dat ook is.
Team Leren – Teams gedragen zich anders dan individuen. In een team vinden gedeelde waarheidsvinding plaats. Een goed functionerend team is door de diversiteit beter in staat om met een veranderende omgeving om te gaan.
Systeemdenken – Het ontdekken van patronen over de tijd. Het spelen met de tijdshorizon. Het zien van complexe oorzaak-gevolg relaties. Senge benadrukt terecht het belang van systeemdenken. En het is niet voor niets de ‘vijfde discipline’. De discipline waar alles samenkomt.
Zelf zou ik het echter eerder ‘systemische intelligentie’ noemen, omdat systeemdenken een sterk appel doet op de rechterhersenhelft, ons analytisch weten. En voor diepgaande systemische intelligentie hebben we een goede verbinding nodig tussen linker en rechterhersenhelft. Een goede combinatie van systemische gewaarzijn en inzicht in systemische principes, kan een organisatie helpen leren wat nodig is om haar bestemming te bereiken, of zelfs te concluderen, dat de oorspronkelijke bestemming bereikt is.
Lees meer over systemisch bewustzijn