Systemen zijn als grote ijsbergen. Alleen het topje van de ijsberg is zichtbaar, zo’n 10% van de totale massa. Dat wat zich onder water bevindt – zo’n 90% van de massa – bepaalt echter welk gedrag de ijsberg vertoont. Hoe deze beweegt in relatie tot de stroming en de snelheid waarmee het ijs smelt of weer aangroeit.

Model voor analyse

De ijsberg-metafoor kan worden vertaald naar een model om systemen te analyseren. Door goed te kijken naar wat er echt gebeurt, dit te vertalen naar patronen – wat gebeurt er over langere tijd – en vervolgens de onderliggende fysieke en mentale structuur bloot te leggen die dit gedrag kan verklaren, kunnen systemen worden geanalyseerd. Of een systeem nu vastloopt, escaleert of geheel onverwachte neveneffecten vertoont: een systeemanalyse zal verrassende inzichten bieden. ijsbergSysteemarchetypes

Een leuke en speelse manier om systemen te leren begrijpen is om te zoeken naar veel voorkomende feedback-structuren, ook wel archetypes genoemd. Bekende archetypes zijn o.a.: succes aan de succesvollen (winnaars blijven winnen, rijken worden steeds rijker), quick-fix versus echte oplossing, de tragedie van de meent (het gemeenschappelijke weiland waar alle boeren hun koeien laten grazen, zonder verantwoordelijkheid te nemen voor de kwaliteit van de gemeenschappelijke resource die uiteindelijk uitgeput raakt) en de ratrace (twee partijen zijn alleen nog maar met elkaar bezig; niemand wint er iets mee; wapenwedlopen; prijzenoorlogen, etc.).

Een aantal systeemarchetypes zijn beschreven in het ‘systeemwoordenboek’ op deze site.

Aanbod 

Een systeemanalyse kan onderdeel zijn van een adviestraject. Green Bridges leidt ook mensen en teams op om systemen te analyseren, middels het ijsberg analysemodel.