Floor de Ruiter schreef een intrigerend boek waarin hij uit de doeken doet hoe het komt dat we allemaal zo goed zijn in langs elkaar heen praten. En waarom grote leiders als Nelson Mandela of de meest gewaardeerde burgemeesters, op belangrijke momenten zorgen dat we allemaal het gevoel hebben dat ze het tegen ons hebben. De theorie waar De Ruiter op voortbouwt heet spiral dynamics. Decennialang wetenschappelijk onderzoek wees uit dat wij allemaal bepaalde diepere waarden met ons meedragen, die afhankelijk van de context waarin wij ons bevinden zwaarder wegen. Succesvol communiceren vereist inzicht in je toehoorder – welke waarden wegen voor hem of haar het zwaarst – en de situatie waarin hij of zij zich bevindt.
De volgende blog gaat over dit boek:
“Waarom politici zo langs elkaar heen praten – en wij ook”
Het is je vast weleens gebeurd; je zit in een bespreking en komt tot een geniaal inzicht dat je op onnavolgbare wijze aan je collega’s uit de doeken doet. Een van je collega’s kijkt je glazig aan, maar dan begint er toch wat te dagen. Bedoel je soms.. ? Als ik het goed begrijp zeg je eigenlijk.. Op jouw beurt heb je niet het idee dat deze samenvatting recht doet aan je genialiteit, maar de strekking is hetzelfde en de rest van je collega’s lijkt het ineens te begrijpen. Je collega gebruikte andere woorden en ineens viel het kwartje.
Tot enkele maanden geleden wist ik niet dat achter dit soort incidenten een universele logica schuilt. Een logica die te maken heeft met de koppeling tussen wat we belangrijk vinden – onze waarden – en de taal die bij die waarden past. Floor de Ruiter schreef er een boek over, ‘value framing’, waarin hij uit de doeken doet hoe het komt dat we allemaal zo goed zijn in allemaal langs elkaar heen praten. En waarom grote leiders als Nelson Mandela of de meest gewaardeerde burgemeesters, op belangrijke momenten zorgen dat we allemaal het gevoel hebben dat ze het tegen ons hebben.
De Maslov-piramide voorbij
De theorie waar De Ruiter op voortbouwt heet spiral dynamics. Een beetje mysterieuze term die veel mensen kennen van de kleurtjes, al zegt dat ook niet zoveel want er zijn wel meer kleurensets in omloop in managementland. De theorie van spiral dynamics is het resultaat van een decennialange wetenschappelijke queeste om de piramide van Maslov te kunnen bewijzen. Een model dat vooral door gedragseconomen wordt gebruikt om te verklaren hoe onze behoeftes zich evolueren, van een behoefte aan fysiologische vervulling (eten, drinken) naar een behoefte aan veiligheid (dak boven ons hoofd, bescherming), affectie (aandacht), aanzien (status) en zelf-actualisatie (persoonlijke ontwikkeling) .
Jarenlang onderzoek wees uit dat die piramide vooral een interessant en intuïtief logisch idee was. Bewijs bestaat er niet voor. Waar wel bewijs voor is, is het feit dat wij allemaal bepaalde diepere waarden met ons meedragen, die afhankelijk van de context waarin wij ons bevinden zwaarder wegen. Denk maar aan een voetbalwedstrijd. Zelfs als je niks met voetbal hebt zal je meegezogen worden in de ‘rode’ context van winnen en verliezen, competitie. ‘En bij Sinterklaas in de ‘paarse’ tribale sferen van het ritueel dat heilig is voor Sinterklaas.
Ben jij geel, blauw of groen?
Maar niet alleen die context is relevant; ieder van ons verschilt als het gaat om de waarden die wij het belangrijkst vinden. Zelf heb ik op aanraden van De Ruiter een test gedaan om te weten hoe dat bij mij zit en ik kwam erachter dat ik erg ‘geel’ en ‘turquoise’ ben. Oftewel, een systemisch denker die er constant voor open staat om te horen dat de wereld toch net anders in elkaar zit. Het bewijs dat ik geel in elkaar zit? Stapels non-fictie boeken waar ik jaarlijks mijn tanden in zet, een eigen blogsite en ik houd van TED filmpjes en Tegenlicht.
Mijn turquoise kant, oftewel de kant in mij die gelooft dat de mens intrinsiek verbonden is met de natuur, dat er een hoger collectief bewustzijn bestaat waarmee we allemaal verbonden zijn, en meer van dat soort zweverige gedachten, is ook vertaald naar mijn boekenkast. Zo kreeg ik laatst het boek mediteren voor beginners (of zoiets), las ik ‘de kracht van het NU van Eckhart Tolle’, en heb ik ‘taoïstisch leiderschap’ alweer doorgegeven aan iemand uit mijn netwerk. Om maar een paar esoterische titels te noemen. Hoewel ik dit heel zweverig zou kunnen opschrijven, merk ik dat dit in deze blog niet mijn natuurlijke neiging is. Er zijn überhaupt maar weinig mensen bij wie ik meer ‘turquoise’ taal gebruik, waarschijnlijk omdat ik op mijn klompen aanvoel dat dit bij hen niet zou landen.
Gelukkig heb ik ook nog wel iets ‘groens’ en ‘blauws’ in me maar heel overtuigend is het niet. Dat betekent dat ik moet opletten als ik met dominant groene (zorgende), blauwe (structuur en autoriteit), rode (eigen belang als legitiem startpunt – ‘law of the jungle’), paarse (tribale waarden) of oranje (competitie, autonomie) georiënteerde mensen communiceer. De kans dat ik uit mezelf woorden kies waar zij iets mee kunnen is niet zo groot, volgens de theorie van spiral dynamics, tenzij je echt een goede luisteraar bent en je verplaatst in die ander. En laat dat nu net mijn sterke kant zijn (hoop ik, als adviseur!).
Nog even terug naar die politici
Er van uitgaande dat politici van verschillende politieke partijen elk vanuit hun dominante waarden hun taalgebruik kiezen, kan ik mij niet anders voorstellen dan dat dit verklaart waarom ze zo vaak langs elkaar heen lijken te praten. Aan de andere kant bepalen publieke media figuren als Matthijs van Nieuwkerk en Pauw & Witteman, door hun eigen dominante waarden op welke manier politici met hen in gesprek gaan. Willen zij hun gasten kunnen volgen, moet het taalgebruik van hun gasten aansluiten bij de taal die zij zelf spreken en die wordt weer bepaald door hun dominante waarden. Het zou mooi zijn als het andersom kon zijn, dus dat presentatoren zich aanpassen aan het taalgebruik dat past bij de waarden die hun gasten belangrijk vinden, maar volgens mij is dat zelden het geval.
De grote truc; gelaagd communiceren
Lastig hoor; ieder mens wil de ruimte om volgens zijn of haar waarden te communiceren, maar om de ander te bereiken, moet je je juist aanpassen aan de waarden van die ander. En als je een hele groep verschillende mensen toespreekt wordt het helemaal uitdagend.Volgens Floor de Ruiter integreren de beste leiders daarom in hun toespraken taalgebruik dat past bij alle verschillende waarden. Ze bouwen hun speeches gelaagd op. Vooral Nelson Mandela kan dit goed, zo legt Floor uit in zijn boek. En in één op één gesprekken pas jij je aan je gesprekspartner aan. Maar vergeet ook niet dat de situatie uitmaakt; een beoordelingsgesprek (een uiterst blauwe/ oranje/ groene situatie) lokt een andere manier van denken en communiceren uit dan een innovatieve brainstormsessie gericht op een duurzame toekomst (een groene, gele of turquoise situatie).
De ingrediënten voor succes op een rij
Succesvol communiceren vereist dus inzicht in je toehoorder – welke waarden wegen voor hem of haar het zwaarst – en de situatie waarin hij of zij zich bevindt. Maar zoals de Dalai Lama of Eckhart Tolle het zouden zeggen; het vereist ook inzicht in je diepste zelf om je te kunnen verbinden met anderen en zo het grotere systeem te begrijpen. Dus hup; aan de slag, je kunt het. Maak die test via valueframing.com, dat levert jou direct iets op, het zal onze communicatie een stuk navolgbaarder en gestructureerder maken en zo leren we elkaar ook nog op een positieve manier waarderen.
Links – artikel over crisiscommunicatie op basis van het boek Value Framing