De energietransitie is een integrale innovatieopgave – doe het nu, goed!
Essay – geschreven door Martine Verweij, vanuit haar rol als programmaleider MVI-Energie
De energietransitie was altijd al een enorme opgave. Maar ze lijkt elk jaar urgenter en complexer te worden. We hebben nog meer haast doordat het klimaat sneller verandert dan gedacht. Meer lezen
Laten we het woningabonnement kopiëren! Wat is dat verleidelijk!
Over het oh zo, aantrekkelijke kunstje – versus de kunst van het dansen met systemen
Blog van Martine Verweij, met steun van Petra van de Kop, naar aanleiding van systemische verkenning over invloed financiële systeem op energietransitie in gebouwde omgeving op 24 november. Met: Dorine Putman (ASN), Ron Sint Nicolaas (Gemeente Deventer), Femke Adriaens (Gemeente Assen/ZZP), Petra van de Kop (Kop & Co) en Martine Verweij (MVI-Energie/Green Bridges).
Ron Sint Nicolaas van Gemeente Deventer, legt het helder uit. Nu het woningabonnement er is, wil iedereen het. Eindelijk kan met energie, wat met telefoonabonnementen al lang kon. “Zonder zelf een euro te investeren, kunnen mensen hun huis energiezuinig maken”, zo is te lezen op de website: www.woningabonnement.nl.
Dat willen mensen natuurlijk graag overnemen en opschalen. Dat is ook heel belangrijk om de energietransitie in de gebouwde omgeving kans van slagen te geven. En toch – aldus Ron: “Als in het land partijen vragen hoe we het gedaan hebben, hebben ze de neiging om aan de oppervlakte te blijven. Ze willen het kunstje kopiëren en kijken niet goed naar dat wat nog meer nodig is.
Wij hebben achter de schermen knoppen omgezet, opdat systemen die mee moeten bewegen dat ook doen. Waar nodig hebben we omwegen gecreëerd, om ons doel te bereiken. Ervaring met marketingprincipes op andere gebieden hebben erg geholpen. Maar vooral vragen stellen. Vragen naar het waarom van vaak ingewikkelde regels. Desondanks hebben we te maken met de bestaande regels. Vandaar die 1123 pagina’s contract – waar we overigens graag vanaf willen.”
Dansen met systemen is een kunst. En als het goed gaat kan de uitkomst een knap kunstje lijken. Het is verleidelijk om juist dat kunstje dan ook te willen doen. Leuker, uitdagender en vooral effectiever is het echter, om de kunst van het dansen met systemen onder de knie te krijgen. Meer lezen
Het North-Sea Energy Lab – doe mij ook zo’n lab!
20 december 2017
Door Martine Verweij
Het jaar 2017 stond voor mij in het teken van het North Sea Energy Lab. Een multistakeholder innovatieproces dat in augustus 2016 officieel startte en waar ik een groot deel van mijn tijd aan besteedde. Het besluit om dit lab op te zetten volgde na een uitgebreide ronde van gesprekken met stakeholders. Vooral het onderbuikgevoel van Ernst van Zuylen van het Topconsortium Kennis- en Innovatie Wind op Zee sprak tot mij: “als we zo doorgaan met de uitrol van windparken op zee, creëren we onze eigen weerstand, en lopen we al in 2023 tegen grenzen aan. Het moet anders.”
Trots op het lef om het te doen – en tegelijkertijd zie ik wat nog beter kan
Een jaar later ben ik blij dat we het gedurfd hebben. Zo’n groot vraagstuk, zoveel partijen, zo politiek gevoelig. Dankzij de Social Lab aanpak met Theorie-U als basis, hebben we een vertrouwenwekkende innovatieomgeving weten te creëren. Ik deed dit samen met Reos Partners, vanuit mijn rol als programmaleider MVI-Energie. Gaandeweg zijn de betrokken vissersbonden veranderd in hun houding. Van aanwezig zijn om te zorgen dat er niks gebeurt dat hen niet zint, nemen ze nu actief de regie over hun eigen duurzame toekomst.
We hebben veel bereikt in een jaar. Het bestuur van het TKI Wind op Zee acteert als ambassadeur van deze aanpak en overweegt openlijk om de hele innovatieprogrammering op een meer participatieve wijze vorm te geven. Leden van de convening group* voelen zich mede-eigenaar en investeren hun tijd nog steeds in het lab. Er wordt gewerkt aan concrete pilots om de centrale conclusie te onderbouwen: we moeten nú stappen zetten naar een integrale ontwikkellogica op de Noordzee. Alleen als we gelijktijdig met de energietransitie op zee, werken aan een ecologisch gezonde Noordzee, kan de zee een betrouwbare duurzame voedsel- en energiebron worden.
Niet gek dus om hier enthousiast over te communiceren. Maar dat heeft wel een risico. Meer lezen
Radicaliserende tegenstand van (energie)projecten op lokaal niveau – voel jij je nog verbonden?
In zijn essay ‘Niet langer verbonden’ (2 jan 2016) vraagt Bas Heijne zich af: waarom radicaliseren opvattingen in Nederland zo snel? Bedreigde eigenheid en een heftig gevoel van miskenning vormen volgens hem al jarenlang de grondtoon van de vaderlandse onvrede. Deze gevoelens gaan gepaard met heftige emoties, waarover vaak verbazing is. Hoe kan het dat een inspraakavond over de komst van een ASC of een windmolenpark zo gruwelijk uit de hand kan lopen?
Heijne beargumenteert naar mijn inzien terecht dat we moeten durven zien wat onderliggend is aan deze emoties: het gaat om een groeiend gebrek aan onderlinge verbondenheid in de samenleving.
De logica van kernenergie – het hangt van je wereldbeeld af
Waarom kernenergie? Ik heb er nooit heel lang bij stil gestaan. Maar een bezoek aan Urenco met een groep Young Club of Rome-leden, maakte dat die vraag door mijn hoofd begon te spoken en ik mijn systeembril oppoetste. Urenco is een van ’s werelds grootste producenten van verrijkt uranium, met een grote fabriek nabij Almelo. De toer van een aardige medewerker, startte in een officiële ontvangstruimte, waar jonge en wat oudere bezoekers wordt uitgelegd wat Urenco doet en waarom dat belangrijk is. Maar vond ik dat ook? Meer lezen
Never change a winning team
Zeg eens eerlijk: vond u dat het Nederlandse elftal Hiddink moest laten vallen na drie verliezen op een rij? Mijn gok is dat u net als ik denkt van niet. Omdat u net als ik een intuïtief besef heeft dat het Nederlands elftal een interventie in haar spelsysteem nodig had. Ook beseffen we dat het tijd kost om weer een nieuw goed werkend systeem te creëren. Die paar pijnlijke verliezen zien we in een groter perspectief. Het perspectief dat een paar sterspelers weer kritisch naar hun eigen spel moeten leren kijken en dat Hiddink weleens een spelsysteem zou kunnen creëren dat tot meer creativiteit en veerkracht leidt. Meer lezen
Transition Towns – de moeite van een kennismaking waard
Vooroordelen. Ik hoop vaak dat ik ze niet heb, maar ook ik ben maar een mens. Daar kwam ik vorige week weer achter toen ik een lezing bijwoonde van Rob Hopkins, grondlegger van de internationale ‘Transition’ beweging. Iets in mij vermoedde al dat het beeld dat ik had van deze beweging niet klopte. Dat de beweging geen utopische, wij ‘breien onze eigen geiten wollen sokken’ dynamiek kent om daarmee de wereld te redden, maar veel praktischer en realistischer te werk gaat. Anders kan ik ook niet verklaren dat ik me zo snel inschreef voor deze lezing, nadat ik hierover een mail ontving. Feit is, dat Hopkins voor mij en alle andere aanwezigen bij Pakhuis de Zwijger, zonder dat hij daar erg z’n best voor hoefde te doen, dat boterzoete, naïeve ‘let’s change the world one micro-garden at the time’ imago, terugbracht naar iets wat ik vast wilde vastpakken en waar ik meer van wilde weten. Meer lezen
Oorsprong Duitse Energiewende roept vragen op voor Nederland: waar zijn wij mee bezig?
10 april 2013
Aanleiding: bijwonen van de PBL Academie-lezing, 8 april, Energiewende vanuit de samenleving
Voor professionals zoals ik, die ambiëren onze energievoorziening zo snel en slim mogelijk te verduurzamen, is Duitsland meer dan een inspirerend voorbeeld. Als ik de grens over rijd nabij Arnhem, val ik altijd weer even stil. Dan wordt mijn blik gevangen door de onafgebroken glinstering van blauwe daken in het groene landschap. Al die mensen hebben zelf de keuze gemaakt om hun dak vol te leggen. Dat kan alleen maar als ze dit echt wilden. Wat bewoog hen? Meer lezen