Post-corona samenleving: hoe zetten we nu de juiste stappen?
9 april 2020 – Aangezien alles om ons heen al in beweging is, lijkt dit juist het moment om te werken aan een weerbare, veerkrachtige post-corona samenleving. Een mooiere samenleving, zoals we in ons hart weten dat deze mogelijk is. Maar wat is dan van belang? Wat is wijsheid? Hoe kunnen we daar juist nu stappen in zetten? Meer lezen
Klimaatverandering is ‘serious’ – toch werkt absolutisme averechts. Waarom?
Als ik terugdenk aan mijn studententijd dan is er een ding dat mij vooral achteraf opviel. Een groot aantal van de mensen dat het meest actief was in het verenigingsleven en het meeste lol had, bleek ook de grootste bollebozen. Ze haalden hun studie cum laude of hadden bepaalde lastige vakken met een 10 afgesloten. Waren dit genieën en verklaart dit waarom ze meer dan anderen konden feesten en plezier hebben? Of speelde er iets anders? Ik vermoed het laatste. Deze mensen – stuk voor stuk vrolijke, vriendelijke, joviale gevallen – waren in staat het studiespel relatief te spelen en haalden daarom hogere resultaten dan de gemiddelde serieuze bolleboos, zoals ikzelf.
Hoe kan dit? En wat heeft dit met onze omgang met klimaatverandering te maken? Meer lezen
Leren lopen op twee benen
Jonge, fanatieke wereldverbeteraars, die hun ogen niet sluiten voor de staat van de wereld en die hebben besloten hun leven te wijden aan ‘het blussen van het vuur’. De aarde staat tenslotte in brand. Mensen als ikzelf, die hun taak zo serieus nemen dat ze zichzelf voorbij lijken te hollen en zich voortdurend afvragen: ‘doe ik wel genoeg’? Over die groep maakte ik me zorgen. Zoals anderen zich ook over mij weleens zorgen maakten. M’n vader zei vroeger al tegen me: ‘lach eens wat vaker! Je neemt het leven zo serieus!’ Dan nam ik me voor om meer te lachen en rende vervolgens weer door, met een glimlach. Meer lezen
Onbedoeld vijandschap in relaties – een systeembril biedt uitkomsten
Onbedoelde vijanden. Het kan blijkbaar de beste overkomen, zoals mijzelf en mijn partner. Er was een (tijdelijke) breuk nodig om te ontdekken wat maakt dat we zo makkelijk in een negatieve spiraal verzeild raakten. Een spiraal die we later ‘de glijbaan’ zijn gaan noemen, omdat deze niet te stoppen lijkt op het moment dat we gingen glijden. Onmogelijk om toe te geven. Dit kon niet waar zijn. Mijn mentale modellen over mezelf (je doet vast niet genoeg je best), relaties (geen enkele relatie is makkelijk) en ontwikkeling (alle problemen zijn slechts verkapte mogelijkheden tot groei) maakten dat ik mezelf enerzijds, heel lang voor de gek hield, in allerlei bochten wrong en wanhopig maakte, anderzijds, dat we er uiteindelijk bovenop kwamen. Een systeembril hielp daarbij. Meer lezen
Weet jij waarom jij succesvol bent? Weet je het zeker?
“Want wie heeft zal nog meer krijgen, en wel in overvloed, maar wie niets heeft, hem zal zelfs wat hij heeft nog worden ontnomen”. Matteüs, Hoofdstuk 21 – 25
Hoewel ik deze bijbeltekst vagelijk kende, begon ik ‘m pas echt te begrijpen toen ik stuitte op het systeem-archetype ‘succes zal gaan naar de succesvolle’. Een feedback-structuur die ervoor zorgt dat winnaars van marathons vaak blijven winnen als ze eenmaal gewonnen hebben, wereldbewoners met toegang tot kapitaal dit kunnen laten groeien en hoogopgeleiden makkelijker aan het werk blijven, ten koste van verliezers van marathons, wereldbewoners zonder toegang tot kapitaal en laagopgeleiden.
De dynamiek van ‘succes-aan-de-succesvolle’ speelt op vele fronten. In deze blog daag ik je uit om te ontdekken wanneer jij profiteert van deze dynamiek (en wanneer juist niet) en help ik je ontdekken waarom je misschien zelf wel intuïtief aanvoelt dat het in je eigen belang is om deze dynamiek niet te ver te laten escaleren.
Meer lezen
Een applausje voor de Noren en Russen: de skrei is terug!
Het gebeurt mij niet zo vaak dat ik de krant lees en denk: wow, het is ze gewoon gelukt! Laatst gebeurde dat wel en ik had de neiging te applaudisseren. Noorwegen en Rusland hebben dankzij gezamenlijke actie de skreivangst veilig gesteld. Zo’n 25 jaar geleden werd kleine, commercieel niet interessante kabeljauw dood overboord gezet en er waren grootschalige illegale landingen. Het skreibestand stortte volledig in. Noorse vissers hadden het heel lang heel moeilijk, maar oogsten vandaag de dag weer record hoeveelheden. Van een ‘tragedy of the commons’ werd dit verhaal een ‘victory of the commons’. Wat deden de Noren en Russen om de systeemdynamiek te laten kantelen van een neerwaartse spiraal naar een gezonde balans? Meer lezen
Aldous Huxley (1894-1963) over de noodzaak van systeemdenken op school
Gisteravond had ik het eindelijk uit. Het boek van Klaas van Egmond, een Vorm van Beschaving. Een boek dat ik de moeite waard vind en dus voor jou heb samengevat. Toch vond ik dat niet genoeg. Ik moest nog iets met dat ene omgevouwen hoekje! Een passage die ik een groter publiek gun, dus bij deze. Waan jezelf even op het utopische eiland Pala – een verzinsel van de Engelse schrijver Aldous Huxley* (1894-1963). Een eiland waarop bekend was wat echt nodig is voor een duurzame samenleving. Bent u er klaar voor? Meer lezen
Door een simpele systeeminterventie winnen flora en fauna én bedrijven
Een wet die bedoeld is om de natuur te beschermen werkte precies het tegenovergestelde in de hand. En dus werd de wet aangepast. Zo simpel kan het zijn.
Volgens Nico Beun van het Innovatienetwerk, was verbazing de voedingsbodem van deze ‘systeeminterventie’. “Er ligt in Nederland veel grond braak, het duurt soms wel 10 jaar voor die bebouwd wordt. Intussen sparen grondeigenaren kosten noch moeite om te voorkomen dat zich er natuur ontwikkelt. Want als dat gebeurt krijgen ze te maken met de flora-en faunawet die verbiedt bedrijven die natuur zomaar op te ruimen. Het innovatienetwerk zag bedrijven daarom ‘ploegen en spuiten’ om braakliggend terrein kaal te houden. Meer lezen
Van een kale kip is niet te plukken – is er een uitweg?
In de Groene Amsterdammer van 8 januari stond een artikel dat mij raakte. Het bedrijf Hendrix Genetics uit Boxmeer, wereldmarktleider in het ‘maken’ van kippen door slimme – tegenwoordig computer-geoptimaliseerde – selectie, deed voor het eerst in haar bestaan een boekje open over de eigen bedrijfsvoering en het systeem waar het bedrijf een onderdeel van uitmaakt. Een systeem dat ten onder gaat aan de ‘groot-groter-grootst’ dynamiek waar het in gevangen zit. ‘Ik had het nog bijna afgezegd’, zegt directeur Hermans. ‘We praten nooit met journalisten.’
Wat is er aan de hand? Meer lezen
Terreur-escalatie doorbreken: toespraak Sealth houdt ons een spiegel voor
De aanslagen in Parijs. Ook mij gaat het niet in de koude kleren zitten. Langzaam groeit de invloed van Moslim-fundamentalisme en extremisme op ons eigen denken en handelen. We ‘wapenen’ ons er tegen. Op allerlei manieren. We beschermen onszelf. Wij worden uit onze tent gelokt om te denken in termen van winnen en verliezen. Het risico is groot dat door toenemende terreur en hierdoor groeiende angst, een escalatie-model ontstaat.
De groeiende angst die de Westerse wereld voelt voor Moslim-beïnvloeding en overheersing, deed mij denken aan de toespraak van Indianen-opperhoofd Sealth in 1854 in de Verenigde Staten. Het is een toespraak van een wijs man die zijn toehoorders laat inzien dat zijn volk anders denkt en ‘is’ dan het volk van de ‘blanke gezichten’. Een vreedzame coöperatie tussen beide volken zou wat hem betreft kunnen – ondanks de geschiedenis en het bloedvergieten tussen beiden – maar hij wijst zijn toehoorders er terecht op dat dit alleen maar lukt als beide volken de verschillen tussen beiden accepteren. Over die verschillen:
Het grote verschil tussen het volk van Sealth en het volk van de ‘bleke gezichten’ zit in de wijze waarop deze volkeren zich verhouden tot de aarde. Het volk van de ‘rode mannen’ ziet de aarde als een deel van zichzelf en zichzelf als een deel van de aarde. Het volk ‘van de bleke gezichten’ ziet de aarde als vijand, die hij kan veroveren, waarna hij weer verder trekt. Dit heeft implicaties voor de wijze waarop beide volken het leven – en het leven na de dood – organiseren. Meer lezen
Leren paardrijden is leren dansen met het systeem
‘Als je nou je gewicht op links brengt, met je rechterbeen aandrijft, aanleuning zoekt met links en met je rechter teugel meer vrijheid geeft, dan krijg je wat je wil. Paard en ruiter in balans. Een perfecte impuls, maar niet een paard dat onder je vandaan loopt, oftewel, een paard dat zoveel spanning opbouwt dat je zo aan de rand van het bos bent zonder dat er nog iets te redden valt.’ Aldus mijn instructrice die zag dat ik aan het stoeien was met mezelf en mijn paard. Dit deed mij iets inzien.
Dynamisch evenwicht
Paardrijden is een evenwichtsport. In systemen is een dynamisch evenwicht de meest prettige situatie. Gek dat ik niet eerder de link legde. Want als je dat wel doet dan is de ruiter en paard metafoor ineens overal. Een paard zonder ruiter is als een kip zonder kop. Een paard en ruiter vullen elkaar aan. Een ruiter geeft de grenzen van het systeem aan en kan een paard helpen een optimale balans te vinden. Samen kunnen ze magistrale dingen als de systemen elkaar goed aanvullen. Meer lezen
Gaasperdammerweg: een democratische blooper – wat zegt een systeemanalyse?
In de Groene Amsterdammer van 11 december stond het artikel ‘Een democratische blooper’ – verbreding A9 gaat ondanks minder autoverkeer toch door.
Dat is gek. Dacht ik toen ik het las. Zou dit echt een blooper zijn, of is dit te verklaren vanuit de onderliggende systeemdynamiek. Meestal zijn artikelen van de Groene Amsterdammer vrij uitgebreid, en ook in dit geval ik had redelijk veel data om eens te gaan tekenen. Dit is wat ik er voor chocola van kon maken: Meer lezen
Eco-modernisme versus systeemdenken: mijn EkoPlaza ‘les’
Moet ik vieren dat onder mijn huis de EkoPlaza-concept store gevestigd is – de grootste en leukste biologische supermarkt van het land (volgens EkoPlaza) – of moet ik verontrust zijn? Voor beide is iets te zeggen.
De eco-modernist[1] in mij viert een klein feestje. Het feit dat biologische supermarkten zo groot kunnen worden, zo’n investering kunnen doen, dat is goed nieuws. Kennelijk is er geld te verdienen met biologische, ecologische, organische producten. Op een afstand van minder dan 1 kilometer van mijn huis in de Pijp bevinden zich nu een Landmarkt, een Biomarkt, een Marqt, een Organic Food for You winkel, de biologische eetwinkel Estafette en een EkoPlaza-concept store. Wat wil je nog meer als verantwoorde, bewust etende stadsbewoner. Alle omzet die deze winkels binnenhalen gaat ten koste van de Albert Heyns en Lidl’s van deze wereld en betekent omzetgroei voor duurzame producenten, dus dat moeten we vieren. Meer lezen